Táo bón chức năng ở trẻ nhỏ: Những điều cha mẹ cần biết
Táo bón cơ năng là một vấn đề sức khỏe phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn từ 7 tháng đến 48 tháng tuổi. Nhận biết và điều trị đúng cách tình trạng này không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa mà còn ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra ở trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về táo bón cơ năng ở trẻ, nguyên nhân gây bệnh và các phương pháp điều trị hiệu quả.
I. Táo bón cơ năng là gì?
Táo bón cơ năng, còn gọi là táo bón chức năng, là tình trạng trẻ gặp khó khăn khi đi đại tiện, số lần đi ngoài ít hơn bình thường hoặc phân khô cứng.[1] Điều quan trọng là tình trạng này không phải do tổn thương hay bất thường bẩm sinh của đường tiêu hóa.
Khác với táo bón thực thể (do nguyên nhân thực thể như tổn thương đường ruột hoặc hệ thần kinh), táo bón cơ năng thường được chẩn đoán khi loại trừ các nguyên nhân bệnh lý khác.[2]
Táo bón cơ năng ở trẻ có thể được chia thành ba loại chính:
Táo bón có nhu động ruột bình thường: Đây là dạng phổ biến nhất. Cơ ruột hoạt động bình thường nhưng phân bị khô cứng, gây khó khăn khi đào thải.
Táo bón có nhu động ruột chậm: Cơ ruột co bóp chậm hơn bình thường, làm chậm quá trình vận chuyển thức ăn và bài tiết.
Rối loạn bài xuất phân: Trẻ gặp khó khăn trong việc phối hợp các cơ để đẩy phân ra ngoài.
Trẻ có biểu hiện khó chịu khi bị táo bón cơ năng
II. Nguyên nhân gây táo bón cơ năng ở trẻ
Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến táo bón cơ năng ở trẻ:[3]
Chế độ dinh dưỡng mất cân bằng: Ăn quá nhiều thực phẩm giàu đạm, tinh bột nhưng thiếu chất xơ từ rau củ quả.
Thiếu nước: Trẻ uống không đủ nước hoặc sữa được pha quá đặc.
Thói quen nhịn đi vệ sinh: Trẻ thường xuyên nhịn đi ngoài, dẫn đến mất phản xạ đi vệ sinh.
Tâm lý và các yếu tố môi trường: Stress, thay đổi môi trường sống, đi học mẫu giáo có thể khiến trẻ ngại đi vệ sinh.
Các nguyên nhân khác: Sử dụng kháng sinh kéo dài, dị ứng thực phẩm, hoặc các vấn đề về sức khỏe khác.
III. Dấu hiệu nhận biết táo bón cơ năng ở trẻ
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 4 tuổi, các dấu hiệu táo bón cơ năng bao gồm:[4]
Đi ngoài ít hơn 2 lần một tuần.
Khó khăn khi đi ngoài, trẻ phải rặn nhiều hoặc tỏ ra đau đớn.
Phân có kích thước lớn, khô cứng.
Có thể sờ thấy khối phân lớn trong trực tràng của trẻ.
Đối với trẻ đã biết đi vệ sinh, có thể xảy ra tình trạng đi ngoài không tự chủ.
IV. Điều trị táo bón cơ năng ở trẻ
1. Thay đổi chế độ dinh dưỡng
Bổ sung chất xơ: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt trong khẩu phần ăn của trẻ.
Uống đủ nước: Đảm bảo trẻ uống đủ nước mỗi ngày để giữ phân mềm.
Bổ sung probiotics: Cho trẻ ăn các thực phẩm giàu lợi khuẩn như sữa chua để cải thiện hệ vi sinh đường ruột.
2. Tập thói quen đi vệ sinh
Khuyến khích trẻ đi vệ sinh đều đặn, đặc biệt là sau bữa ăn khi phản xạ đại tràng-dạ dày hoạt động mạnh nhất.
Tập thói quen đi vệ sinh đúng cách cho trẻ
3. Massage cho bé
Massage là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị táo bón cho trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh từ 1 tháng tuổi. Kỹ thuật này không chỉ giúp kích thích nhu động ruột mà còn tăng cường sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái. Dưới đây là ba phương pháp massage hiệu quả mà phụ huynh có thể áp dụng:
3.1. Massage theo khung đại tràng
Sử dụng hai đầu ngón tay, đặt nhẹ nhàng lên bụng bé, sau đó ấn nhẹ và xoay theo chiều kim đồng hồ từ phải sang trái. Mỗi lần thực hiện khoảng 200 vòng xoay, lặp lại 3-4 lần mỗi ngày.
Massage bụng giúp điều hòa nhu động ruột, giảm táo bón cho trẻ
3.2. Massage với động tác đạp xe
Mẹ chỉ cần nhẹ nhàng nắm lấy hai cổ chân của bé, sau đó di chuyển chân bé lên xuống, giống như động tác đạp xe. Động tác này không chỉ giúp kích thích ruột mà còn hỗ trợ bé vận động, giúp quá trình đại tiện dễ dàng hơn.
Bài tập đạp xe phù hợp trị táo bón cho bé sơ sinh 0 – 6 tháng tuổi
3.3. Massage với kỹ thuật co duỗi gối
Nắm nhẹ hai cổ chân của bé, sau đó đẩy về phía bụng để gối gập lại, giữ trong vài giây. Tiếp theo, nhẹ nhàng kéo chân duỗi thẳng trở lại. Lặp lại động tác này trong khoảng 10 phút. Kỹ thuật này không chỉ giúp cải thiện tình trạng táo bón mà còn hỗ trợ giảm đầy hơi và khó tiêu ở trẻ.
Bài tập co duỗi gối giúp bé đi vệ sinh dễ dàng hơn
4. Sử dụng sản phẩm hỗ trợ:
Ngoài việc điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống, có nhiều sản phẩm hỗ trợ đóng vai trò quan trọng. Những sản phẩm này có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón một cách hiệu quả và an toàn
4.1. Thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ
Chất xơ là thành phần thiết yếu trong việc duy trì sức khỏe đường ruột và ngăn ngừa táo bón. Đối với trẻ em gặp khó khăn trong việc tiêu thụ đủ chất xơ từ thực phẩm hàng ngày, các sản phẩm bổ sung chất xơ có thể là giải pháp hữu ích.
4.2. Men vi sinh
Hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng tiêu hóa bình thường. Men vi sinh chứa các lợi khuẩn như Lactobacillus và Bifidobacterium, có khả năng cải thiện nhu động ruột và làm mềm phân, từ đó cải thiện tình trạng táo bón.
4.3. Thuốc nhuận tràng
Bột nhuận tràng là một lựa chọn hiệu quả cho trẻ bị táo bón cơ năng, đặc biệt trong trường hợp táo bón kéo dài hoặc khó điều trị. Các sản phẩm này thường chứa polyethylene glycol (PEG), một chất hút nước giúp làm mềm phân và kích thích nhu động ruột.
Bột nhuận tràng có ưu điểm là dễ sử dụng, có thể hòa tan trong nước hoặc nước trái cây mà không làm thay đổi mùi vị, và thường không gây tác dụng phụ.
Tuy nhiên, việc sử dụng bột nhuận tràng nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt là về liều lượng và thời gian sử dụng, để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho trẻ.
IV. Một số sản phẩm hỗ trợ điều trị táo bón cho trẻ
V. Kết luận
Táo bón cơ năng ở trẻ nhỏ là vấn đề phổ biến nhưng có thể cải thiện thông qua điều chỉnh chế độ ăn, lối sống và sử dụng sản phẩm hỗ trợ phù hợp. Việc nhận biết sớm và áp dụng biện pháp điều trị đúng đắn sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng và cải thiện sức khỏe cho trẻ.
Bên cạnh các biện pháp tự nhiên, việc sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị táo bón ở trẻ em có thể mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, cần lựa chọn sản phẩm phù hợp và sử dụng đúng cách.
Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm hỗ trợ điều trị táo bón hiệu quả và an toàn cho trẻ, hãy khám phá ngay bộ sưu tập sản phẩm chuyên biệt của chúng tôi. Với đa dạng lựa chọn từ các thương hiệu uy tín, chắc chắn bạn sẽ tìm được giải pháp phù hợp nhất cho con yêu của mình.
Tài liệu tham khảo
[1] Tabbers, M. M., DiLorenzo, C., Berger, M. Y., Faure, C., Langendam, M. W., Nurko, S., Staiano, A., Vandenplas, Y., Benninga, M. A., European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition, & North American Society for Pediatric Gastroenterology (2014). Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN. Journal of pediatric gastroenterology and nutrition, 58(2), 258–274.
[2] Xinias I, Mavroudi A. Constipation in Childhood. An update on evaluation and management. Hippokratia. 2015;19(1):11-19.
[3] Liem O, Harman J, Benninga M, et al. Health utilization and cost impact of childhood constipation in the United States. J Pediatr. 2009;154(2):258-262.
[4] Loening-Baucke V. Prevalence, symptoms and outcome of constipation in infants and toddlers. J Pediatr. 2005;146(3):359-363.
Đã kiểm duyệt nội dung Tốt nghiệp chuyên ngành Dược lâm sàng, Đại học Y Dược Tp Hồ Chí Minh, có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm.
