Hiểu về Chu Kỳ Kinh Nguyệt và Xác Định Ngày Rụng Trứng

Hiểu về chu kỳ kinh nguyệt và cách xác định ngày rụng trứng là vô cùng quan trọng đối với phụ nữ và những ai quan tâm đến sức khỏe sinh sản. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích giúp xác định chính xác thời điểm "cửa sổ thụ thai", từ đó giúp tăng khả năng mang thai cho các cặp vợ chồng mong muốn có con, cũng như giúp phụ nữ chủ động hơn trong việc tránh thai một cách tự nhiên nếu chưa sẵn sàng.

I. Chu kỳ kinh nguyệt

1. Định nghĩa chu kỳ kinh nguyệt

Chu kỳ kinh nguyệt là một quá trình sinh lý lặp lại hàng tháng ở cơ thể phụ nữ, kéo dài từ 21 - 35 ngày, trung bình 28 ngày.

Trong mỗi chu kỳ, dưới tác động của nội tiết tố, các cơ quan sinh sản như buồng trứng, tử cung có những thay đổi để chuẩn bị cho việc thụ thai. Nếu trứng không được thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung sẽ bong ra, gây ra hiện tượng hành kinh.[1]

2. Các giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt

Một chu kỳ kinh bình thường gồm 4 giai đoạn:

Các giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt

• Giai đoạn kinh nguyệt (hành kinh): Kéo dài 2-7 ngày, là giai đoạn niêm mạc tử cung bong ra do trứng không được thụ tinh.

• Giai đoạn nang trứng: Diễn ra song song với giai đoạn kinh nguyệt, khi các nang trứng trong buồng trứng phát triển dưới tác động của hormone, chuẩn bị cho rụng trứng.

• Giai đoạn rụng trứng: Thường xảy ra vào ngày thứ 15 của chu kỳ 28 ngày, khi một trứng trưởng thành được giải phóng từ buồng trứng và di chuyển vào ống dẫn trứng. Đây là thời điểm dễ thụ thai nhất.

• Giai đoạn hoàng thể: Sau khi rụng trứng, nang trứng chuyển thành hoàng thể, tiết ra nội tiết tố làm dày niêm mạc tử cung để chuẩn bị cho trứng được thụ tinh làm tổ. Giai đoạn này kéo dài khoảng 14 ngày

3. Chu kỳ kinh nguyệt bình thường và bất thường

Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường có thời gian 21-35 ngày, thời gian hành kinh 3-7 ngày. Các biểu hiện sinh lý bình thường như cảm giác thèm ăn, thay đổi tâm trạng nhẹ, triệu chứng tiền kinh nguyệt (căng tức ngực, đau bụng...).

Chu kỳ kinh nguyệt của mỗi người có thể khác nhau về thời gian và lượng máu kinh. Tuy nhiên, cần đi khám ngay khi gặp một trong các tình trạng bất thường sau:

• Rong kinh: Ra máu liên tục kéo dài trên 7 ngày, không theo chu kỳ. Nếu quá 15 ngày gọi là rong kinh - rong huyết.

• Cường kinh: Ra quá nhiều máu kinh trong nhiều ngày, có thể gây thiếu máu.

• Thiểu kinh: Lượng máu kinh ra quá ít, chỉ kéo dài 1-2 ngày.

• Vô kinh: Kinh nguyệt biến mất liên tục trong 3 tháng trở lên, có nguy cơ vô sinh cao.

4. Cách tính chu kỳ kinh nguyệt

Để tính chu kỳ kinh nguyệt, đánh dấu ngày đầu tiên có kinh của chu kỳ và ngày bắt đầu có kinh của chu kỳ tiếp theo. Khoảng cách giữa 2 ngày chính là độ dài chu kỳ kinh nguyệt.[1]

Ví dụ: Chu kỳ trước bắt đầu 06/11, chu kỳ này từ 04/12 thì chu kỳ kinh nguyệt là 28 ngày.

II. Rụng trứng

1. Rụng trứng là gì và vai trò của nó

Rụng trứng là quá trình trứng chín được giải phóng từ buồng trứng. Đây là thời điểm quan trọng nhất trong chu kỳ kinh nguyệt vì trứng chỉ có thể thụ tinh trong khoảng 12-24 giờ sau khi rụng.

2. Cách tính ngày rụng trứng

2.1. Phương pháp lịch:

Ở phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt đều, rụng trứng thường diễn ra khoảng 13 ngày trước kỳ kinh nguyệt tiếp theo.

• Chu kỳ kinh nguyệt 28 ngày: ngày rụng trứng dự kiến vào khoảng ngày thứ 15.

• Chu kỳ kinh nguyệt 30 ngày: ngày rụng trứng dự kiến vào khoảng ngày thứ 17.

• Tuy nhiên, ở một số chu kỳ, ngày rụng trứng thực tế có thể sớm hoặc muộn hơn 1-2 ngày so với dự kiến.

2.2. Theo dõi dấu hiệu cơ thể:

Một cách chính xác hơn để xác định ngày rụng trứng là quan sát sự thay đổi chất nhầy cổ tử cung. Khi gần đến ngày rụng trứng, lượng chất nhầy tăng lên rõ rệt, trở nên trong, dai, và có thể kéo thành sợi. [2] Hiện tượng rụng trứng thường diễn ra 2 ngày sau khi xuất hiện các dấu hiệu này.

Cách phát hiện rụng trứng từ chất nhầy cổ tử cung

2.3. Ý nghĩa của việc xác định ngày rụng trứng

Việc dự đoán chính xác ngày rụng trứng giúp tăng cơ hội thụ thai cho các cặp vợ chồng mong con nếu quan hệ gần ngày rụng trứng. Ngược lại, phụ nữ chưa muốn có thai có thể tránh giao hợp vào thời điểm này.

III. Thời điểm thụ thai và rụng trứng

1. "Cửa sổ thụ thai" và mối liên hệ với ngày rụng trứng

"Cửa sổ thụ thai" là khoảng thời gian 6 ngày bao gồm 5 ngày trước và ngày rụng trứng [3], khi khả năng thụ thai là cao nhất. Các cặp đôi nên tăng tần suất giao hợp trong giai đoạn này để tối ưu hóa khả năng mang thai.

2. Khả năng thụ thai cao nhất quanh ngày rụng trứng

Trứng chỉ sống được 12-24 giờ sau khi rụng, trong khi tinh trùng có thể tồn tại trong đường sinh dục nữ 3-5 ngày. Do đó, giao hợp trong khoảng 1-2 ngày trước hoặc ngay ngày rụng trứng mang lại cơ hội thụ thai cao nhất.

3. Khoảng cách giữa ngày hết kinh và ngày rụng trứng

Ở phụ nữ có chu kỳ kinh đều 28 ngày, rụng trứng thường xảy ra vào ngày 15, tức 2 tuần sau khi hết kinh. Nếu chu kỳ dài hơn, thời điểm rụng trứng sẽ lùi lại tương ứng. Do đó, cách tính này chỉ mang tính tương đối.

4. Ứng dụng trong kế hoạch hoá gia đình

Để tăng khả năng có thai, các cặp đôi nên tăng tần suất quan hệ tình dục vào "cửa sổ thụ thai". Ngược lại, tránh giao hợp vào giai đoạn này sẽ giảm khả năng mang thai đáng kể nếu chưa sẵn sàng.

IV. Lưu ý và khuyến nghị

• Việc ghi chép lại chu kỳ kinh và các dấu hiệu cơ thể liên quan giúp phụ nữ hiểu rõ hơn về cơ thể mình, từ đó chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản.

• Phụ nữ có chu kỳ kinh không đều, rong kinh, cường kinh, đau bụng dữ dội, hoặc các triệu chứng bất thường khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ phụ khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.

• Ngoài việc tính ngày rụng trứng, các cặp đôi có thể sử dụng các biện pháp tránh thai tự nhiên như tính ngày an toàn, đo nhiệt độ cơ thể. Tuy nhiên, độ chính xác của những phương pháp này không cao bằng các biện pháp tránh thai hiện đại.

V. Kết luận

Hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt và ngày rụng trứng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe sinh sản và hạnh phúc gia đình. Phụ nữ có thể chủ động theo dõi cơ thể, phát hiện sớm bất thường, và áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp. Xác định "cửa sổ thụ thai" cũng giúp các cặp đôi tăng khả năng mang thai hoặc tránh thai hiệu quả hơn.

Để hiểu rõ hơn về về "cửa sổ thụ thai" và cách xác định chính xác ngày rụng trứng, hãy đọc bài viết "Cửa sổ thụ thai (Fertile Window)? Cách canh thời điểm rụng trứng và giao hợp để dễ có thai?". Tuy nhiên, mỗi cơ thể là khác biệt, do đó hãy linh hoạt áp dụng kiến thức cho phù hợp, đồng thời lắng nghe cơ thể và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết để duy trì sức khỏe sinh sản tốt nhất.

Tài liệu tham khảo

[1] Reed, B. G., & Carr, B. R. (2018). The Normal Menstrual Cycle and the Control of Ovulation. In K. R. Feingold (Eds.) et. al., Endotext. MDText.com, Inc.

[2] Scarpa, B., Dunson, D. B., & Colombo, B. (2006). Cervical mucus secretions on the day of intercourse: an accurate marker of highly fertile days. European journal of obstetrics, gynecology, and reproductive biology, 125(1), 72–78.

[3] Stanford, J. B., & Dunson, D. B. (2007). Effects of sexual intercourse patterns in time to pregnancy studies. American journal of epidemiology, 165(9), 1088–1095.

Dược sĩ Đại học Hải Quỳnh Đã kiểm duyệt nội dung

Tốt nghiệp chuyên ngành Dược lâm sàng, Đại học Y Dược Tp Hồ Chí Minh, có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm.