Nuôi dưỡng trí thông minh từ trong bụng mẹ: DHA và axit folic trong phát triển não bộ thai nhi
Sự phát triển não bộ của thai nhi là một hành trình kỳ diệu, bắt đầu từ những tuần đầu tiên của thai kỳ. Trong quá trình này, dinh dưỡng đóng vai trò then chốt, đặc biệt là DHA và axit folic.
Bài viết này sẽ giúp các mẹ bầu:
Hiểu rõ các giai đoạn phát triển não bộ của thai nhi
Nắm được tầm quan trọng của DHA và axit folic
Biết cách bổ sung dinh dưỡng hiệu quả cho sự phát triển trí tuệ của con
Hãy cùng khám phá cách nuôi dưỡng trí thông minh cho con yêu ngay từ trong bụng mẹ!
1. Các giai đoạn phát triển não bộ ở thai nhi
1.1. Giai đoạn đầu: Hình thành tấm thần kinh và ống thần kinh
Chỉ sau 16 ngày thụ thai, nền tảng thần kinh của thai nhi bắt đầu hình thành [5]. Đây là giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển não bộ thai nhi. Vào khoảng tuần thứ 6-7 của thai kỳ, ống thần kinh đóng lại và chia thành ba phần chính: tiền đình, não giữa và não sau. Đây là nền tảng cho sự phát triển của 5 khu vực chính trong não bộ: đại não, tiểu não, thân não, tuyến yên và vùng dưới đồi.
5 khu vực chính trong não bộ: đại não, tiểu não, thân não, tuyến yên và vùng dưới đồi.
1.2. Tam cá nguyệt thứ nhất: Phát triển nhanh và bắt đầu cử động
Trong giai đoạn này, sự phát triển não bộ thai nhi diễn ra với tốc độ đáng kinh ngạc.
Hàng triệu tế bào thần kinh được hình thành và bắt đầu kết nối với nhau. Đây là nền tảng cho sự phát triển của hệ thần kinh phức tạp sau này.
Vào khoảng tuần thứ 8, thai nhi đã có thể thực hiện những cử động đơn giản. Các hoạt động như ngọ nguậy chân tay và phát triển xúc giác bắt đầu xuất hiện [5, 9].
Những dấu hiệu này cho thấy hệ thần kinh của thai nhi đang dần hoàn thiện, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển.
Các giai đoạn phát triển não bộ ở thai nhi. Nguồn: Babycenter
1.3. Tam cá nguyệt thứ hai: Kiểm soát chức năng cơ thể và phát triển giác quan
Não bộ bắt đầu điều khiển các cơn co thắt ở cơ hoành và cơ ngực, giống như động tác thở. Myelin - lớp bảo vệ giúp tăng tốc độ truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh - bắt đầu hình thành [1, 10]. Đây là giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển não bộ thai nhi, đánh dấu sự trưởng thành của hệ thần kinh.
Vào tuần 16, bé có thể bú và nuốt. Khoảng tuần 18-21, mẹ có thể cảm nhận được những cú đạp đầu tiên của con. Đây là những dấu hiệu cho thấy sự phát triển não bộ thai nhi đang diễn ra tốt đẹp.
1.4. Tam cá nguyệt thứ ba: Tăng trưởng nhanh và hoàn thiện cấu trúc não
Đây là giai đoạn não bộ phát triển mạnh mẽ nhất. Trọng lượng não tăng gấp ba lần, từ khoảng 100g lên đến gần 300g [1,5]. Bề mặt não xuất hiện nhiều rãnh và nếp nhăn. Tiểu não phát triển nhanh chóng, giúp kiểm soát vận động tốt hơn. Vỏ não bắt đầu hoạt động, chuẩn bị cho cuộc sống bên ngoài tử cung.
2. Vai trò của dinh dưỡng trong phát triển não bộ thai nhi
2.1. DHA cho bà bầu
DHA (axit docosahexaenoic) là một axit béo omega-3 đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển não bộ và thị giác của thai nhi. DHA chiếm tỷ lệ cao trong chất xám của não và là thành phần quan trọng của võng mạc [2].
Tác dụng của DHA với thai nhi:
Hỗ trợ phát triển não bộ và hệ thần kinh
Cải thiện thị giác
Tăng cường khả năng học tập và tập trung
Giảm nguy cở sinh non và các biến chứng khác
>>>>>>> Xem thêm bài viết "DHA cho bà bầu: Thời điểm uống, cách uống và liều lượng uống tối ưu! Vì sao lại có loại DHA dành riêng cho bà bầu?"
Tác dụng của DHA với mẹ bầu:
Giảm nguy cơ tiền sản giật
Cải thiện tâm trạng, giảm nguy cơ trầm cảm sau sinh
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
Vai trò của DHA với sự hình thành và phát triển não bộ, võng mạc, hệ thần kinh ở thai nhi
Nhu cầu DHA:
Phụ nữ mang thai nên bổ sung ít nhất 200mg DHA mỗi ngày.
Nguồn cung cấp DHA:
Cá biển giàu chất béo như cá thu, cá hồi, cá ngừ (340g/tuần)
Lòng đỏ trứng gà
Các loại hạt như hạnh nhân, óc chó
Sữa bổ sung DHA
Viên bổ sung DHA
Nhu cầu khuyến nghị DHA +EPA thấp nhất cho trẻ em từ 2-18 tuổi từ Cơ quan An toàn thực phẩm Châu Âu EFSA
2.2. Axit folic (Acid folic)
Axit folic là vitamin B9, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của hệ thần kinh thai nhi [6].
Tác dụng của axit folic:
Hỗ trợ phát triển ống thần kinh
Giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh
Giảm nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ
Nhu cầu axit folic:
Phụ nữ nên bổ sung tối thiểu 400 microgam axit folic mỗi ngày, bắt đầu từ trước khi mang thai.
Nguồn cung cấp axit folic:
Rau xanh đậm màu
Ngũ cốc nguyên hạt
Các loại đậu
Viên bổ sung tổng hợp cho bà bầu
3. Các yếu tố hỗ trợ và rủi ro trong phát triển não bộ thai nhi
3.1. Yếu tố hỗ trợ
Chế độ ăn uống cân bằng, giàu DHA và axit folic: Đảm bảo cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển não bộ thai nhi.
Lối sống lành mạnh: Tập thể dục nhẹ nhàng, nghỉ ngơi đầy đủ giúp cải thiện tuần hoàn máu và cung cấp oxy cho thai nhi.
Kích thích thai nhi: Nói chuyện, nghe nhạc, xoa bụng có thể giúp kích thích sự phát triển não bộ của bé.
3.2. Yếu tố rủi ro cần tránh
Rượu và thuốc lá: Có thể gây hội chứng rượu ở thai nhi và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ [3, 4].
Nhiễm trùng và bệnh tật: Cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Stress và các yếu tố môi trường bất lợi: Cố gắng duy trì tâm trạng tích cực và môi trường sống lành mạnh.
4. Tầm quan trọng của DHA và axit folic trong từng giai đoạn phát triển não bộ thai nhi
4.1. Tam cá nguyệt thứ nhất
Trong giai đoạn này, axit folic đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ống thần kinh và ngăn ngừa các dị tật bẩm sinh [6, 8]. DHA bắt đầu tích lũy trong não bộ của thai nhi, hỗ trợ sự phát triển ban đầu của hệ thần kinh.
4.2. Tam cá nguyệt thứ hai
DHA trở nên quan trọng hơn khi não bộ phát triển nhanh chóng. Nó giúp hình thành các kết nối thần kinh và hỗ trợ sự phát triển của võng mạc. Axit folic tiếp tục đóng vai trò trong sự phát triển của hệ thần kinh trung ương.
4.3. Tam cá nguyệt thứ ba
Đây là giai đoạn tích lũy DHA mạnh mẽ nhất trong não bộ thai nhi. DHA hỗ trợ sự phát triển của vỏ não và tiểu não, đồng thời cải thiện khả năng học tập và trí nhớ sau này.
5. Các tips bổ sung DHA và axit folic hiệu quả cho bà bầu
Tạo thói quen ăn cá ít nhất 2 lần/tuần
Bổ sung các loại hạt và trứng vào bữa ăn hàng ngày
Ăn nhiều rau xanh và trái cây
Bổ sung thêm DHA từ nguồn thực phẩm chức năng
6. Những lưu ý khi bổ sung DHA và axit folic
Không nên bổ sung quá liều lượng khuyến cáo
Chọn sản phẩm từ nguồn uy tín, có chứng nhận an toàn
Duy trì bổ sung đều đặn trong suốt thai kỳ và giai đoạn cho con bú
Kết hợp với chế độ ăn uống cân bằng và lối sống lành mạnh
7. Top sản phẩm bổ sung DHA và acid folic cho bà bầu trong thai kỳ
7.1 Các sản phẩm bổ sung DHA cho bầu trong thai kỳ
7.2 Các sản phẩm bổ sung Acid folic cho bà bầu trước và trong thai kỳ
8. Kết luận
Sự phát triển não bộ của thai nhi là một quá trình phức tạp và kỳ diệu, bắt đầu từ những tuần đầu tiên của thai kỳ và tiếp tục trong suốt cuộc đời [7,8]. DHA và axit folic đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình này, giúp nuôi dưỡng trí thông minh cho con yêu ngay từ trong bụng mẹ.
Các mẹ bầu nên chú ý bổ sung đầy đủ DHA và axit folic thông qua chế độ ăn uống cân bằng và các sản phẩm bổ sung phù hợp. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh và tránh các yếu tố rủi ro cũng góp phần quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển tối ưu của não bộ thai nhi.
Hãy nhớ rằng, mỗi thai kỳ đều là độc nhất và đặc biệt. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để có được sự hỗ trợ và hướng dẫn phù hợp nhất cho bạn và con yêu. Với sự quan tâm và chăm sóc đúng cách, bạn đang tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển trí tuệ và thể chất của con trong tương lai.
9. Tài liệu tham khảo
[1] Borsani, E., et al. (2019). Correlation between human nervous system development and acquisition of fetal skills: an overview. Brain and Development, 41(3), 225-233.
[2] Coletta, J. M., et al. (2010). Omega-3 Fatty Acids and Pregnancy. Reviews in Obstetrics and Gynecology, 3(4), 163-171.
[3] Jones, K. L. (2011). The effects of alcohol on fetal development. Birth Defects Research Part C: Embryo Today: Reviews, 93(1), 3-11.
[4] Wehby, G. L., et al. (2011). The impact of maternal smoking during pregnancy on early child neurodevelopment. Journal of Human Capital, 5(2), 207-254.
[5] Cleveland Clinic. (n.d.). Fetal Development: Stages of Growth. Retrieved from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/7247-fetal-development-stages-of-growth
[6] Mayo Clinic. (n.d.). Prenatal care: 1st trimester visits. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/in-depth/prenatal-care/art-20045302
[7] Lozier Institute. (n.d.). Q&A with the Scholars: Fetal Brain Development and Pain Capability. Retrieved from https://lozierinstitute.org/qa-with-the-scholars-fetal-brain-development-and-pain-capability/
[8] Zero to Three. (n.d.). What Are the Most Important Influences on Brain Development Before Birth? Retrieved from https://www.zerotothree.org/resources/1376-what-are-the-most-important-influences-on-brain-development-before-birth
[9] Mayo Clinic. (n.d.). Pregnancy week by week. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week
[10] Howard Hughes Medical Institute. (n.d.). Prenatal Development - Human Brain. Retrieved from https://www.biointeractive.org/classroom-resources/prenatal-development-human-brain
Đã kiểm duyệt nội dung Tốt nghiệp chuyên ngành Dược lâm sàng, Đại học Y Dược Tp Hồ Chí Minh, có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm.
