[Giải Đáp] Ai Là Đối Tượng Cần Bổ Sung Folate Dạng Hoạt Tính 5-MTHF?

Folate (vitamin B9) là vi chất dinh dưỡng thiết yếu cho sức khỏe con người, đặc biệt đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Trong những năm gần đây, các nghiên cứu về folate dạng hoạt tính 5-MTHF (5-methyltetrahydrofolate) đã mang đến cái nhìn mới về cách tối ưu hóa việc bổ sung folate. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về các đối tượng cần bổ sung 5-MTHF, lợi ích vượt trội so với acid folic thông thường và hướng dẫn sử dụng hiệu quả.

1. Folate dạng hoạt tính 5-MTHF là gì?

5-MTHF (5-methyltetrahydrofolate) là dạng folate có hoạt tính sinh học cao nhất trong cơ thể con người. Đây là dạng folate chính được tìm thấy trong máu và các mô, chiếm hơn 90% folate trong huyết tương. Khác với acid folic tổng hợp (dạng phổ biến trong các sản phẩm bổ sung), 5-MTHF có thể được tế bào sử dụng trực tiếp mà không cần trải qua quá trình chuyển hóa phức tạp tại gan.

Theo nghiên cứu của Bailey và Ayling (2018), 5-MTHF đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nhóm methyl cho quá trình sinh tổng hợp nucleotide, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn đầu của thai kỳ khi tế bào phân chia nhanh chóng. Vai trò này giúp 5-MTHF trở thành dạng folate lý tưởng cho nhiều đối tượng, đặc biệt là những người gặp khó khăn trong việc chuyển hóa acid folic thông thường.

Vậy những ai là đối tượng cần ưu tiên bổ sung 5-MTHF thay vì acid folic thông thường?

2. Đối tượng cần bổ sung folate dạng hoạt tính 5-MTHF

2.1. Phụ nữ trước và đang mang thai

Phụ nữ dự định mang thai nên bổ sung folate sớm nhất có thể, tốt nhất là khoảng 3 tháng trước khi thụ thai. Điều này đảm bảo đủ folate cho sự phát triển ống thần kinh của thai nhi trong ba tháng đầu - giai đoạn quan trọng khi hệ thần kinh bắt đầu hình thành.

Theo Greenberg và cộng sự (2011): "Bổ sung folate dạng hoạt tính như 5-MTHF có hiệu quả vượt trội trong việc giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh, đặc biệt ở những đối tượng có khó khăn trong việc chuyển hóa acid folic." Nếp gấp thần kinh ở thai nhi bắt đầu hình thành sau 19 ngày thụ thai và hoàn thiện trước 28 ngày, thường là khi nhiều phụ nữ còn chưa biết mình mang thai. Vì vậy, việc bổ sung đủ folate trước khi thụ thai là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa các dị tật bẩm sinh.

Bổ sung 5-MTHF trong thai kỳ còn giúp giảm nguy cơ sinh non và sảy thai bằng cách đảm bảo cung cấp folate đầy đủ. Nghiên cứu của Czeizel và cộng sự (2013) đã chứng minh mối liên hệ giữa việc bổ sung folate hoạt tính và tỷ lệ sinh non giảm đáng kể.

Phụ nữ mang thai bổ sung folate dạng hoạt tính 5-MTHF, đặc biệt trong 3 tháng đầu của thai kỳ, giúp ngăn ngừa dị tật ống thần kinh thai nhi

2.2. Phụ nữ có đột biến gen MTHFR

Đột biến gen MTHFR (methylenetetrahydrofolate reductase) là yếu tố di truyền ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa acid folic của cơ thể. Khoảng 40% dân số mang đột biến gen MTHFR, khiến họ gặp khó khăn trong việc chuyển hóa acid folic thành dạng 5-MTHF hoạt tính.

Đối với phụ nữ mang đột biến gen MTHFR, việc bổ sung acid folic thông thường có thể không hiệu quả vì cơ thể họ khó chuyển hóa thành dạng hoạt tính. Thay vào đó, bổ sung trực tiếp 5-MTHF giúp vượt qua hạn chế này và cung cấp folate hoạt tính mà cơ thể có thể sử dụng ngay.

2.3. Phụ nữ thực hiện các phương pháp thụ tinh nhân tạo

Sản phẩm 5-MTHF đặc biệt phù hợp cho phụ nữ đang thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc bơm thụ tinh nhân tạo (IUI). Bổ sung vitamin và khoáng chất dưới dạng hoạt tính có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ trứng và tăng khả năng thụ thai tự nhiên. 

Trong một nghiên cứu của Servy và cộng sự (2018), 5-MTHF đã chứng minh hiệu quả hơn acid folic trong các trường hợp đột biến MTHFR, giúp tăng tỷ lệ thành công trong các liệu pháp hỗ trợ sinh sản. Các cặp vợ chồng có tiền sử sảy thai nhiều lần và thất bại với liệu pháp acid folic liều cao đã có kết quả tích cực khi chuyển sang sử dụng 5-MTHF.

Bổ sung 5-MTHF giúp tăng tỷ lệ thành công cho phụ nữ thực hiện thụ tinh nhân tạo(IUI) và thụ tinh ống nghiệm (IVF). 

Sức khỏe sinh sản không chỉ phụ thuộc vào người phụ nữ mà còn là trách nhiệm chung của cả hai vợ chồng. Trong khi phụ nữ cần bổ sung folate dạng hoạt tính 5-MTHF, nam giới cũng cần quan tâm đến sức khỏe sinh sản của mình. Tìm hiểu ngay "Top 3 thuốc bổ tinh trùng và tăng khả năng thụ thai ở nam giới" để có kế hoạch toàn diện cho hành trình làm cha mẹ của bạn

2.4. Phụ nữ có tiền sử sảy thai, sinh con dị tật bẩm sinh

Các chuyên gia y tế ngày càng khuyến nghị sử dụng các sản phẩm chứa 5-MTHF thay vì acid folic thông thường, đặc biệt cho phụ nữ có tiền sử gia đình có trẻ bị dị tật ống thần kinh hoặc có tiền sử sảy thai liên tiếp.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng đột biến gen MTHFR làm tăng nguy cơ sảy thai do làm tăng nồng độ homocysteine trong máu. Homocysteine cao có thể gây ra sự hình thành cục máu đông trong mạch máu nhau thai, làm tắc nguồn dinh dưỡng nuôi thai, dẫn đến sảy thai hoặc chết lưu.

Bằng cách bổ sung 5-MTHF, cơ thể có thể vượt qua đột biến MTHFR và tế bào vẫn có thể nhận được các enzyme hoạt động cần thiết cho những quá trình quan trọng, giúp ngăn ngừa các cục máu đông trong máu gây sảy thai.

2.5. Phụ nữ bị thiếu máu do thiếu folate

Bổ sung folate dạng hoạt tính (5-MTHF) giúp giảm nguy cơ thiếu máu do thiếu acid folic, một tình trạng phổ biến trong thai kỳ. 5-MTHF góp phần vào chức năng bình thường của hệ thống miễn dịch và chuyển hóa homocysteine, giúp giảm cảm giác mệt mỏi và ngăn ngừa các bệnh do nồng độ homocysteine trong máu tăng cao.

Thiếu folate có thể dẫn đến thiếu máu hồng cầu khổng lồ ở phụ nữ mang thai, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Bổ sung 5-MTHF kết hợp với sắt và các vitamin khoáng chất khác giúp tối ưu hóa quá trình tạo máu, đặc biệt quan trọng trong thai kỳ khi nhu cầu máu tăng cao.

2.6. Phụ nữ có vấn đề về tim mạch hoặc nguy cơ cao

Nồng độ homocysteine cao trong máu là yếu tố nguy cơ đối với bệnh tim mạch, đột quỵ và các bệnh mạch máu khác. 5-MTHF đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nồng độ homocysteine thông qua quá trình tái tạo methionine.

Một đánh giá dựa trên 30 nghiên cứu với hơn 80.000 người đã chứng minh rằng bổ sung folate giúp giảm 4% nguy cơ mắc bệnh tim nói chung và giảm 10% nguy cơ đột quỵ. Bổ sung folate còn giúp giảm huyết áp và cải thiện lưu lượng máu, góp phần nâng cao chức năng tim mạch. Đối với phụ nữ mang thai, điều này càng quan trọng vì thai kỳ là thời điểm tăng nguy cơ các vấn đề tim mạch do thay đổi sinh lý.

5-MTHF góp phần làm giảm nồng độ homocysteine, yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch ở nữ giới

So với acid folic thông thường được sử dụng rộng rãi, 5-MTHF có những ưu điểm vượt trội nào?

3. Lợi ích của 5-MTHF so với acid folic thông thường

3.1. Sinh khả dụng cao hơn

5-MTHF có sinh khả dụng vượt trội hơn so với acid folic thông thường theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Xenobiotica. Điều này có nghĩa là cơ thể hấp thu và sử dụng 5-MTHF hiệu quả hơn nhiều, đặc biệt quan trọng cho phụ nữ mang thai khi nhu cầu folate tăng cao.

Một số nghiên cứu độc lập đã chứng minh rằng 5-MTHF có sinh khả dụng cao hơn so với acid folic, bất kể người dùng mang kiểu gen MTHFR nào. Điều này làm cho 5-MTHF trở thành lựa chọn tối ưu cho tất cả mọi người, không chỉ giới hạn ở những người có đột biến gen MTHFR.

3.2. Không cần qua bước chuyển hóa tại gan

Một trong những ưu điểm lớn nhất của 5-MTHF là không cần qua bước chuyển hóa phức tạp tại gan. Trong khi acid folic cần được chuyển hóa qua nhiều bước để trở thành dạng hoạt tính, 5-MTHF là dạng hoạt tính sẵn có, có thể sử dụng ngay.

Đây là lợi thế đặc biệt với khoảng 40% dân số mang đột biến gene MTHFR, khiến họ gặp khó khăn trong việc chuyển hóa acid folic. Bằng cách bổ sung trực tiếp 5-MTHF, cơ thể bỏ qua toàn bộ chu trình chuyển hóa acid folic, đảm bảo cung cấp đủ folate hoạt tính.

3.3. An toàn hơn, giảm tác dụng phụ

Bổ sung 5-MTHF làm giảm nguy cơ tích tụ acid folic chưa chuyển hóa (UMFA) trong máu, vốn có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Theo Bailey và cộng sự, 5-MTHF cho phép bổ sung folate nhanh hơn và đồng đều hơn so với acid folic.

Nghiên cứu gần đây còn chỉ ra rằng việc sử dụng 5-MTHF giúp giảm các triệu chứng buồn nôn, mệt mỏi thường gặp khi sử dụng acid folic liều cao. Đây là lợi ích đáng kể cho phụ nữ mang thai, vốn thường gặp các vấn đề về buồn nôn và mệt mỏi.

3.4. Hiệu quả tốt hơn với đột biến gen MTHFR

Các nghiên cứu cho thấy bổ sung 5-MTHF có hiệu quả tương đương hoặc thậm chí tốt hơn acid folic trong việc tăng nồng độ folate lưu thông ở những người có đột biến MTHFR. Một nghiên cứu tiến hành trên 144 phụ nữ khỏe mạnh đã chứng minh rằng 5-MTHF hiệu quả hơn acid folic trong việc cải thiện nồng độ folate, đặc biệt khi sử dụng trong thời gian dài hơn 4 tuần.

Đối với phụ nữ có đột biến MTHFR, 5-MTHF là lựa chọn hợp lý hơn vì nó không đòi hỏi hoạt động của enzyme MTHFR, vốn bị suy giảm ở những người này.

Bạn đã biết mình cần bổ sung 5-MTHF nhưng chưa biết lựa chọn sản phẩm nào? Khám phá ngay 'Top 4 sản phẩm chứa 5-MTHF tốt nhất trên thị trường 2025' để có quyết định sáng suốt cho sức khỏe của bạn và gia đình. Vậy làm thế nào để sử dụng 5-MTHF một cách hiệu quả và an toàn nhất?

4. Hướng dẫn sử dụng 5-MTHF hiệu quả

4.1. Liều lượng khuyến cáo

Liều lượng 5-MTHF phổ biến là từ 400-1000 mcg mỗi ngày, tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân và tình trạng sức khỏe. Đối với phụ nữ chuẩn bị mang thai và trong thai kỳ, liều lượng thường khuyến cáo là:

4.2. Thời điểm sử dụng

5-MTHF nên được sử dụng vào buổi sáng cùng với bữa ăn để tăng hiệu quả hấp thu. Đối với phụ nữ chuẩn bị mang thai, nên bắt đầu bổ sung 5-MTHF ít nhất 3 tháng trước khi thụ thai và tiếp tục trong suốt thai kỳ, đặc biệt là trong ba tháng đầu khi hệ thần kinh của thai nhi đang phát triển.

4.3. Lưu ý khi sử dụng

Khi sử dụng các sản phẩm bổ sung 5-MTHF, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu, đặc biệt là trong trường hợp đang sử dụng các loại thuốc khác để tránh tương tác thuốc không mong muốn.

Việc tự ý sử dụng liều lượng cao hơn mức khuyến cáo mà không có chỉ định cụ thể từ chuyên gia y tế có thể dẫn đến tác dụng phụ không mong muốn. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe cá nhân, tiền sử bệnh lý và các yếu tố nguy cơ để đưa ra liều lượng phù hợp nhất cho từng trường hợp cụ thể.

5. Kết luận

Folate dạng hoạt tính 5-MTHF mang lại nhiều lợi ích vượt trội so với acid folic thông thường, đặc biệt cho các đối tượng có đột biến gen MTHFR hoặc gặp khó khăn trong việc chuyển hóa acid folic. Việc bổ sung 5-MTHF không chỉ giúp ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi mà còn hỗ trợ sức khỏe tim mạch, ngăn ngừa thiếu máu và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Các đối tượng cần ưu tiên bổ sung 5-MTHF bao gồm phụ nữ trước và đang mang thai, phụ nữ có đột biến gen MTHFR, phụ nữ làm thụ tinh nhân tạo, phụ nữ có tiền sử sảy thai hoặc sinh con dị tật, phụ nữ bị thiếu máu do thiếu folate, và phụ nữ có nguy cơ cao về tim mạch.

Mặc dù có nhiều bằng chứng về lợi ích của 5-MTHF, việc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng vẫn luôn được khuyến nghị, đặc biệt đối với những người có vấn đề sức khỏe tiềm ẩn hoặc đang dùng các loại thuốc khác.

Tài liệu tham khảo

[1] Czeizel AE, Dudás I, Vereczkey A, Bánhidy F. (2013). Folate deficiency and folic acid supplementation: the prevention of neural-tube defects and congenital heart defects. Nutrients, 5(11), 4760-4775.

[2] Bailey SW, Ayling JE. (2009). The extremely slow and variable activity of dihydrofolate reductase in human liver and its implications for high folic acid intake. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(36), 15424-15429.

[3] Servy EJ, Jacquesson-Fournols L, Cohen M, Menezo YJR. (2018). MTHFR isoform carriers. 5-MTHF (5-methyl tetrahydrofolate) vs folic acid: a key to pregnancy outcome: a case series. Journal of Assisted Reproduction and Genetics, 35(8), 1431-1435.

[4] Centers for Disease Control and Prevention. (2020). Folate: Data and Statistics. Retrieved from CDC official website.

[5] Scaglione F, Panzavolta G. (2014). Folate, folic acid and 5-methyltetrahydrofolate are not the same thing. Xenobiotica, 44(5), 480-488.

[6] Liew SC, Gupta ED. (2015). Methylenetetrahydrofolate reductase (MTHFR) C677T polymorphism: epidemiology, metabolism and the associated diseases. European Journal of Medical Genetics, 58(1), 1-10.

Dược sĩ Đại học Hải Quỳnh Đã kiểm duyệt nội dung

Tốt nghiệp chuyên ngành Dược lâm sàng, Đại học Y Dược Tp Hồ Chí Minh, có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực dược phẩm.